Rodzaje budynków mieszkalnych – poznaj je wszystkie

Domem mogą być różnego typu budynki – jedno- i wielorodzinne, parterowe i wielopiętrowe, o mniej lub bardziej wymyślnym stylu architektonicznym. Co jednak mówią o budynkach mieszkalnych przepisy? Jak dzieli się je na kategorie? Tego dowiesz się z naszego poradnika nt. rodzajów budynków mieszkalnych.

Co to jest budynek mieszkalny?

Zanim przejdziemy do klasyfikacji budynków mieszkalnych, warto zastanowić się, co to właściwie jest budynek mieszkalny. Według definicji stosowanej w statystyce publicznej nazywa się tak każdy obiekt budowlany, w którym co najmniej połowa całkowitej powierzchni użytkowej wykorzystywana jest do celów mieszkalnych. Nieco inaczej pojęcie to opisane jest w ustawie Prawo budowlane. Zgodnie z treścią jego art. 3 budynek mieszkalny to „budynek wolnostojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, który służy zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych”. Aby spełniać warunki ustawy, powinien stanowić samodzielną całość pod względem konstrukcyjnym.

Podstawowa klasyfikacja budynków mieszkalnych

Wyróżnia się wiele rodzajów budynków mieszkalnych. Każdy z nich przypisany jest jednak do jednej z dwóch głównych kategorii. Budynki mieszkalne dzieli się więc przede wszystkim, biorąc pod uwagę liczbę rodzin je zamieszkujących. Taka klasyfikacja budynków obejmuje więc zabudowę jednorodzinną i zabudowę wielorodzinną. Wbrew pozorom określenie „dom jednorodzinny” może być jednak mylące. Dlaczego? Według polskiego prawa w budynku mieszkalnym jednorodzinnym można wydzielić maksymalnie dwa mieszkania dla dwóch rodzin. W przypadku budynków wielorodzinnych prawo nie określa maksymalnej liczby mieszkań. Przyjmuje się więc, że są nimi wszystkie budynki o liczbie mieszkań większej niż dwa.

Zabudowa jednorodzinna – rodzaje domów

Kategoria domów jednorodzinnych czy budynków w zabudowie jednorodzinnej jest dosyć szeroka. Obejmuje ona zarówno typowe dla polskiego krajobrazu domy wolnostojące, a także w zabudowie bliźniaczej i szeregowej. Do grupy tej przypisuje się także domy w zabudowie atrialnej i gniazdowej. Czym różnią się od siebie te rodzaje domów jednorodzinnych?

1.  Dom jednorodzinny wolnostojący – jest to budynek położony na oddzielnej działce niezależnie od innych budynków. Oznacza to, że żadna z jego ścian nie styka się ze ścianą innej nieruchomości. Można w nim wydzielić jedno lub dwa lokale mieszkalne.
2.  Dom jednorodzinny w zabudowie bliźniaczej – jest to budynek połączony z innym budynkiem. Przylegają one do siebie, stykając się jedną ze ścian zewnętrznych. Mimo nazwy sugerującej identyczne budynki połączone ze sobą, połączone budynki nie muszą (choć najczęściej tak jest) stanowić swojego lustrzanego odbicia.
3.  Dom jednorodzinny w zabudowie szeregowej – jest to budynek, w którym połączone są ze sobą od trzech do kilkunastu budynków mieszkalnych. Poszczególne domy przylegają do siebie dwoma lub jedną ścianą (skrajne budynki). Zabudowa szeregowa przyczynia się do podzielenia działki na część frontową i ogrodową.
4.  Dom jednorodzinny w zabudowie atrialnej – jest to budynek o bryle zamkniętej z zewnątrz, przylegający do podobnych mu budynków dwoma lub trzema ścianami. Jego ogród znajduje się w centralnej części budynku, doświetlając skierowanego w jego stronę okna pomieszczeń.
5.  Zabudowa jednorodzinna grupowa (gniazdowa) – jest to budynek skupiony w grupie od trzech do kilkunastu domów. Przylegają one do siebie ścianami, jednak nie dzielą działki na pas frontowy i ogrodowy, tylko skupiają się wokół wspólnego placu.

Zabudowa wielorodzinna – klasyfikacja budynków

Podobnie jak w przypadku zabudowy jednorodzinnej, tak przy zabudowie wielorodzinnej wyróżnić można różne rodzaje domów. Podstawowa klasyfikacja tego typu budynków obejmuje m.in. punktowce, zabudowę sekcyjną, korytarzowce, galeriowce i tarasowce, Wielu architektów stosuje przy budownictwie wielorodzinnym projekty stanowiące formy pośrednie między tymi typami. Jakie są cechy poszczególnych domów wielorodzinnych?

1.  Punktowiec – jest to budynek wielokondygnacyjny, w którym lokale mieszkalne zaplanowane są wokół głównego pionu komunikacyjnego. Mają one co najmniej jedną klatkę schodową, a także oferują doświetlenie i przewietrzanie mieszkań z co najmniej dwóch stron budynku.
2.  Zabudowa sekcyjna – jest to budynek, w którym mieszkania dostępne z klatek schodowych ustawione są w ciągu. Na każdym piętrze dwa mieszkania mają okna wychodzące na obie zewnętrzne elewacje. Znajdować się mogą tam także inne lokale mieszkalne oświetlane tylko z jednej strony.
3.  Korytarzowiec – jest to budynek, w którym wejście do lokali mieszkalnych znajduje się od strony centralnie usytuowanego korytarza poprowadzonego równolegle do dłuższej osi budynku. Mieszkania w korytarzowcu znajdują się po obu stronach korytarza, dlatego są przeważnie doświetlone z jednej strony budynku.
4.  Galeriowiec – jest to budynek, w którym mieszkania dostępne są z galerii, czyli otwartego ciągu komunikacyjnego. Drzwi z galerii prowadzą prosto do wnętrza lokalu mieszkalnego. Rozwiązanie to częściej stosuje się w ciepłym klimacie, ponieważ przez brak zamkniętego korytarza przy otwieraniu drzwi do pomieszczeń wpada zimne powietrze.
5.  Tarasowiec – jest to budynek, w którym do mieszkań przypisane są tarasy. Poszczególne kondygnacje są ułożone tak, aby powstała konstrukcja przypominająca piramidę, pozwalająca na dobre doświetlenie wnętrz i tarasów.

Wg. stanu prawnego na dzień 2.06.2023 roku. Zamieszczone informacje nie stanowią opinii prawnej.